door Eva van Vugt | okt 26, 2018 | blogs
Als ik mensen vertel dat ik werk met moeders en kinderen die op school gepest worden of buiten de groep staan krijg ik vaak reacties als “wat goed dat je dat doet!” of “dat zal wel hard nodig zijn!” Een kennis vertelde dat haar man op zijn werk al jaren gepest wordt en dat dat heel naar is. Dat hij eigenlijk van kinds af te maken heeft met pesten en uitsluiting – terwijl ik hem ken als een aardige, bevlogen man en toegewijde vader, niks mis mee. Een vriendin zei: “ik maak van dichtbij mee wat een impact vroeger gepest worden nog heeft op mijn man nu.” Een juf van school zei: “ik weet hoe erg het is, mijn broer is vroeger enorm gepest en er was destijds niemand die hem hielp”.
Iedereen kent wel iemand die ervaring heeft met gepest worden. Ofwel ze zijn zelf ooit het mikpunt geweest of ze hebben gezien dat een ander de pineut was. Overigens blijkt het getuige zijn van agressie vergelijkbaar traumatisch te zijn met het zelf ondergaan. Iedereen voelt dat er een onzichtbare grens geschonden wordt en dat er onrecht plaatsvindt. Het tast je gevoel van veiligheid aan en dat geeft voor iedereen spanning. En dat is niet fijn. We willen ons fijn voelen.
Zelfs voor daders durf ik te zeggen dat die zich niet veilig voelen – want: waarvoor is het een oplossing dat kinderen die pesten het nodig hebben om zich groter te maken dan ze zijn? In een groep waar iedereen zijn plek heeft en zich waardevol voelt hoef je je niet groter te maken dan je bent. Er zit een behoefte achter. Wat ontbreekt er in de groep? Wat moet opgevuld worden? Wat mag er niet zijn bij het kind? Een groep waar niet iedereen zijn plek heeft ervaart onrust. Het voelt niet veilig. En bovendien is het voor pesters gevaarlijk en onveilig als hun gedrag niet gecorrigeerd wordt: het kind voelt geen grens meer en is all over the place. Innerlijk staat het dan ook niet meer op zijn plek en iets in het kind, op een dieper niveau, weet dat het dat ook niet waar kan maken. Dat is angstig.
Een paar weken geleden toen ik het met mijn moeder hierover had zei ze terloops dat het meisje wat in mijn schooltijd een van de ergste pesters was, waar ik heel erg bang voor ben geweest, kort daarvoor haar vader had verloren door zelfmoord. Haar moeder bleef in shock achter met 3 jonge kinderen en moest in haar eentje verder met het leven. Mijn mond viel open…. Dat heb ik nooit geweten, daar is toen nooit over gesproken. Waarom niet? Wat het te pijnlijk? Ik denk nu: was er bij haar thuis ruimte om bang of verdrietig te zijn, haar papa te missen? Was er iemand die oog had voor haar? Of was het zich groot maken voor haar een overlevingsstrategie? Welk effect had de lege plek die haar vader thuis achterliet op haar? Heeft zij zijn plek ingenomen? Kon zij nog onbevangen kind zijn? En hoe was het voor haar om op school geconfronteerd te worden met een meisje wat wél kwetsbaar was en angst uitstraalde (=ik)? Was zij dader of slachtoffer?
Ik heb 15 jaar gewerkt als gedragstrainer bij de reclassering en een van de cliënten die me altijd bij zal blijven – een man met een indrukwekkend strafblad van geweldsdelicten al vanaf zijn jonge jeugd zei ooit tegen me: “iedere dader begint als slachtoffer”. Ik heb veel voorbeelden meegemaakt die dat bevestigen. Voor mij horen daders en slachtoffers bij elkaar. En er is nog iets: op het moment dat je dader wordt, word je ook slachtoffer. Je hebt iets beschadigd bij een ander en dat verbindt je aan elkaar. In relaties roept schade een behoefte aan herstel op. Ook al voelt een slachtoffer dat vaak harder dan een dader. Maar zo lang het niet hersteld is blijft het in de lucht hangen. Kijk maar naar de Me-Too beweging in de filmwereld en het uitkomen van sexueel misbruik in de kerken. Jaren, decennia lang hebben mensen rondgelopen met schade. En uiteindelijk moet er iets hersteld worden. Het moet erkend worden. Gehoord worden. Onder ogen gezien worden.
De reacties van mensen, die het zo geweldig vinden dat ik iets met kinderen die gepest worden doe, vind ik zelf wel lijken op de ontlading van de “Me Too” beweging. Het is dezelfde gedeelde behoefte om onrecht te herstellen en schade zichtbaar te maken. Niet door in een slachtofferrol te gaan hangen, maar door over de onmacht, schaamte en verontwaardiging heen te stappen en je woede om te zetten in daadkracht (“daderschap”) en te gaan staan.
Pesten en buitensluiten zijn altijd ergens een oplossing voor. De echte onderliggende reden vind je alleen door te willen kijken naar welke waarheid aan het licht wil komen. Wat gebeurt er? Wie staat er niet op zijn plek, thuis, in de klas, bij de leraar, op school, bij de pester, en waarom? Wat is nodig om de veiligheid te herstellen? Wat je als ouder kan doen is dat je je kind gaat helpen om het verhaal helemaal op tafel te krijgen. Zeg dat je het heel fijn vindt als hij of zij het vertelt omdat je hem of haar dan kan helpen en je best gaat doen om het te laten ophouden. Wat gebeurde er, wanneer, met wie, hoe reageerde je kind, hoe voelde het zich van te voren en na afloop. Hou eventueel een dagboekje bij. Als je kind het moeilijk vindt om te praten over wat het meemaakt dan kun je gaan “ondertitelen”. In mijn gratis E-Book leg ik uit hoe je dit kunt doen.
In de ouder – kind training “Je Kind op zijn Plek” (www.jekindopzijnplek.nl/aanbod/) diep ik verder met je uit wat de onderliggende reden kan zijn dat je kind gepest wordt, tot op tafel ligt hoe jij kan zorgen dat je kind zijn plek op school kan ankeren.
Laat je kind altijd weten dat wat er gebeurd is niet zijn of haar schuld is. Door uit te leggen dat er altijd meer aan de hand is als kinderen andere kinderen pesten en dat kinderen die pesten zich waarschijnlijk ook niet fijn voelen als ze eerlijk zijn, maar dat ze vaak ook niet goed weten waarom ze zulke dingen doen. Dat dat moet stoppen en dat ze daar ook hulp bij nodig hebben en dat dat alleen kan als andere mensen er van af weten. Vertel het verhaal ook aan de leerkracht of contactpersoon van school.
En niet onbelangrijk, vertel als moeder ook jouw verhaal. Een verzwegen verhaal is een bron van angst en schaamte. Als het eenmaal verteld wordt kunnen angst en schaamte niet meer overleven. Want er zullen mensen zijn die je ervaringen begrijpen en die je zullen steunen. Waarschijnlijk meer dan je denkt. Want als jij jezelf toestemming geeft om kwetsbaar te zijn, zul je onbewust anderen uitnodigen om hetzelfde te doen.
Heeft dit bericht je nieuwe inzichten gegeven? Ik nodig je uit om het hieronder te delen. Ben je nieuwsgierig geworden en wil je meer weten over hoe je je kind kunt helpen als het op de basisschool gepest of buitengesloten wordt? Schrijf je in op www.jekindopzijnplek.nl/e-book/ en ontvang regelmatig gratis gouden tips in je mailbox.
door Eva van Vugt | okt 10, 2018 | blogs
Vorige week kwam mijn dochter van acht jaar, ze zit in groep 5, thuis met de vraag: mama, wat zou jij antwoorden op de vraag of je een loser bent als je met een loser speelt?
Aha dacht ik. Omgaan met groepsdruk. Ik vroeg hoe ze er bij kwam. Het antwoord was: “nou gewoon…”. En ik vroeg haar: “wat is dan een loser?“ Nou zo iemand met zo’n brilletje en dan dat ie dan zo kijkt.” “En verder, wat doet die dan?” vroeg ik. Zij: “nou dat weet je toch wel, gewoon…”
Het was me duidelijk dat er zich iets afgespeeld had op school. Iets wat ze niet helemaal kon benoemen maar waar ze zich wel scherp van bewust was dát het er was. Dat je er op de ene manier wel bij hoort en op de andere niet. Het gaat over een zintuig, wat maakt dat als je voor het eerst een groep binnenkomt, dat je binnen een paar seconden ziet bij wie je wel en bij wie je niet op je gemak staat. Welke mensen zwaar aanvoelen en bij welke mensen je energie voelt. Wie er open staan wie zich afsluiten. Waar je zenuwachtig van wordt en waar je je rustig bij voelt. Waar je wel of niet veel van jezelf kan laten zien of dat je een houding aan moet nemen om er te kunnen staan. Wat je vooral wel en wat je vooral niet moet doen in een groep om er bij te horen.
Dat werkt niet alleen zo op school, maar ook op de sportclub, op de camping, en een werkkring, de buurtvereniging, alle plekken waar je je verhoudt tot andere mensen. Ook in je eigen familie. De een geeft je vleugels, bij de ander is er weerstand, de een geeft je grond en bij de ander voel je je bij voorbaat nooit goed genoeg. Bij de een kun je over alles praten, maar met de ander zijn er duidelijk taboes en dan voel je heel veel spanning. Het is onze systemische antenne die er voor zorgt dat we binding blijven hebben met de groep. Het heeft een functie. Want er buiten komen te staan is bedreigend: dan ben je helemaal op jezelf aangewezen. Dat raakt een fundamenteel overlevingsmechanisme. Daardoor kan het buiten een groep staan voor een kind als levensbedreigend aanvoelen. Het roept doodsangst op.
Ik zei tegen mijn dochter: volgens mij betekent het woord loser iemand die stom is, er niet bij hoort, anders is en geen waarde heeft. Ik zag mijn dochter knikken. En ik vroeg haar: denk je dat losers echt bestaan? Dat er kinderen zijn die geen waarde hebben, helemaal stom zijn en daarom niet mee mogen doen? Mijn dochter moest er even over nadenken en zei toen: “nee, dat denk ik niet. Want iedereen is anders en dat is OK”. En toen vroeg ik haar: “wat zou jij dan antwoorden op de vraag, of je een loser bent als je met een loser speelt?”. Haar schouders zakten. Ze glimlachte, en zei opgelucht: nee…
Het was vooral haar opluchting die iets met mij deed. Want het was duidelijk dat ze zich niet comfortabel voelde met het feit dat er blijkbaar onderscheid bestond tussen losers en niet losers. Want wat ben je zelf dan. En wie bepaalt dat. Dat is voor alle kinderen een hele onveilige aanname. En er gebeurt nog iets anders. Namelijk, dat iemand die het etiket “loser” krijgt dat zelf aanneemt omdat er die angst van dat overlevingsmechanisme op zit. Dat is nog iets anders als dat je zelf gaat geloven dat je een loser bent. Ik wist als kind dat ik niet gek was, maar als ik gepest werd kwam ik in een freeze, ik voelde dan ook geen enkele basis meer om voor mezelf op te komen. Ik was “weg”. Ik probeerde nare situaties zo veel mogelijk te vermijden door me onzichtbaar te maken. Zo ging ik me feitelijk dus ook als een loser gedragen, ik deed niks.
Wat kun je doen als je merkt dat jouw kind het etiket van een loser aanneemt? Laat je kind allereerst veiligheid voelen. Fysiek, masseer de spanning uit zijn of haar spieren. In mijn E-Book staan daarvoor een paar suggesties: https://jekindopzijnplek.nl/e-book/ .
Doe daarna krachtspelletjes, zodat het zijn eigen kracht gaat voelen. Een voorbeeld van een krachtspelletje is “het tijgertapijt”: laat je kind op de buik de grond gaan liggen met de armen en benen uitgestrekt als een sterretje. Laat het zich sterk maken terwijl jij je kind om probeert te draaien (wat dan niet lukt). Daarna probeer je het als het op de rug ligt. En als laatste ga je zelf zo liggen en laat je je kind jou omdraaien. Dat is hard werken. Op deze manier help je je kind bij zijn oerkracht te komen. Die heeft hij of zij nodig om terug in contact te komen met zichzelf.
Een kind met lichaamsbewustzijn kent zijn kracht en voelt dat het geen loser is, zodat je hem of haar daar ook niet meer van hoeft te gaan overtuigen. Stap een is de illusie van de loser te doorbreken door je kind te laten voélen dat het sterk is, meetelt en zijn mannetje staat. De volgende stap is dat je gaat kijken hoe je de school in kan schakelen om veiligheid in de groep te borgen, en hoe je je kind kunt helpen met wat hij in pestsituaties kan zeggen of doen. Daarover weer meer in mijn volgende berichten.
Ik ben benieuwd of dit bericht je inzicht heeft gegeven. Ik ben benieuwd! Zo ja, wil je dat hieronder met me delen? En zo nee, dan hoor ik graag waarom je dit bericht toch bent gaan lezen en wat je graag had willen weten.
In de individuele ouder-kind training Je Kind op zijn Plek leer ik je nog veel meer manieren waarop je de basisveiligheid en het zelfvertrouwen van je kind kunt ankeren met speelse oefeningen. Ook leer je hoe je je kind als het gepest of buitengesloten wordt helpt om zich te uiten en voor zichzelf op te komen. En ten derde is zichtbaar geworden wat je als ouder in het gezin nog meer kan doen om je kind te helpen zijn plek op school in te nemen. Wil jij jouw kind ook op zijn plek hebben meld je dan hier aan: https://jekindopzijnplek.nl/aanbod/
Fijne dag!
door Eva van Vugt | okt 3, 2018 | blogs
Vanochtend had ik op school na het wegbrengen van mijn dochter even een gesprekje van mama’s onder elkaar, over de dingen van de dag. De mama vertelde dat haar dochter soms moeite heeft om haar emoties goed te reguleren. Dat ze soms maar door dendert in alles wat ze doet. Niet omdat het moet, maar de schat heeft thuis een vader die terminaal ziek is waar ze altijd rekening mee moet houden. Haar vulkaantje zit -heel begrijpelijk- soms vol en dan barst ze uit. In de klas weten de kinderen dit en is er gelukkig(!) veel begrip voor haar.
Maar zelf heeft ze ook last van haar eigen onrust. De mama vertelde dat het meisje vorige week in de klas weer zo’n moment had. Ze zei dat een klasgenootje toen even langs was gelopen en haar even zachtjes over haar rug geaaid had. Zonder woorden. Mam, had haar dochter gezegd, het was net alsof Yara dat wist, dat ik dat nodig had. En daar word ik zo rustig van.
Wauw… dacht ik. Een klein gebaar is zo veelzeggend. Even aangeraakt worden zodat je voelt: het is ok, ik zie je, je bent belangrijk, het komt goed. Fantastisch als kinderen dit uit zichzelf kunnen en durven naar elkaar. Op de school van mijn dochter wordt dat gelukkig ook echt gestimuleerd. Dat is ook de reden dat we destijds voor deze school gekozen hebben.
Maar ik weet dat het er op veel plekken helaas anders aan toe gaat. Dat kinderen zich niet gezien voelen in hun onrust. Dat er niemand is die even langs loopt om hen met een schouderklopje of een aai gerust te stellen. Zo gek eigenlijk. Als baby’s geboren worden stellen we ze gerust door ze liefdevol vast te pakken, te strelen en te wiegen. We tillen een kind op als het valt en nemen het op de arm. Aangeraakt worden is een van de eerste manieren waarop een kind zich bewust wordt van zichzelf. Het voelt wat het fijn vindt en wat niet. Als ouders daar goed op in spelen leert het wat het moet doen om “lekker in zijn vel te zitten”. Het ontwikkelt zelfvertrouwen en vertrouwen in andere mensen.
Lichaamstaal zegt zo veel, meer dan woorden. Juist als er even geen woorden zijn. Ook als het ontbreekt zegt het veel. Mijn moeder zei altijd dat ik geen “knuffelkind” was. Ik kan me ook niet herinneren dat er bij ons thuis veel geknuffeld werd. Ik weet wel dat ik me soms voelde opgloeien als iemand me per ongeluk aanraakte, zo bijzonder vond ik dat. Alsof ik even veel lichter werd. Ik voelde op zo’n plek dan de rest van de dag mijn hart kloppen. Pas toen ik volwassen was heb ik ontdekt hoe ik geniet van knuffels, of het nu is om ze te krijgen of te geven. Dat ik geen knuffelkind was zegt achteraf meer over mijn ouders, de tijd waar zij uit kwamen en hun achtergrond als over mij. Maar als kind voelde het feit dat ik ze niet kreeg als een gevolg van iets wat met mij te maken had, een onvolwaardig zijn.
Kinderen bouwen zelfvertrouwen op door vertrouwen te hebben in hun eigen lijf. En door te voelen dat het fijn is om er te zijn, en in je lijf te zitten. Kinderen die niet goed afgestemd zijn op hun lijf ervaren zichzelf ook als zodanig; en hebben weinig tools om zich prettig en weerbaar te voelen. En een huis wat niet bewoond is is ook een gemakkelijke prooi voor inbrekers. Goed in je lijf zitten is de basis waar alles begint.
Hoe zou het zijn als kinderen in de klas van jouw kind met elkaar om zouden gaan als de meisjes uit deze klas? Als zij elkaar zo helpen groeien in wie ze zijn als mens? Zou je je kind dat niet enorm gunnen? En jij, hoe gaat het bij jullie thuis? Gebruik jij wel eens lichaamstaal om je kind te laten weten dat je het ziet? Juist op moeilijke momenten als je kind gespannen of bang is? En gewoon “tussendoor”, bij het wekken, tijdens het haren borstelen, als je op de bank zit? Als je het zelf niet meer weet, laat je lichaamstaal het woord voeren? Hoe laat je je kind voelen dat het belangrijk voor je is?
Ik ben heel benieuwd. Heeft dit bericht je nieuwe inzichten gegeven? Of was het niet nieuw voor je? Wil je het hieronder met me delen?
Wil je weten wat jij nog meer kunt doen om je kind te helpen als het op school moeite heeft om er bij te horen? Ben je klaar voor meer waardevolle tips die écht werken? Ontvang ze gratis en zonder er iets voor te hoeven doen elke week in je mailbox.
En ben je klaar voor nog meer, voor actie en wil je weten hoe je meteen aan de slag kunt? Op vrijdag 12 oktober van 9.30 tot 11.30 geef ik de workshop “Van Toekijken naar Verschil Maken”, waarin ik je laat zien hoe je je kind in 5 stappen kan helpen om weer relaxed en met zelfvertrouwen naar school te gaan. De investering is 15 euro. Kan je niet wachten om te beginnen? Klik dan hier en meld je aan: https://jekindopzijnplek.nl/workshop/
Fijne dag!
Recente reacties